De begrotingsbehandeling (2014) in Edam-Volendam KLADBLOK EXTRA

                                                                          

De gemeenteraad van Edam-Volendam pleit al een aantal jaren voor een overzichtelijke en leesbare begroting. Er was dit jaar tevredenheid over de voortgang, maar volgens de gemeenteraad is het einddoel nog niet bereikt. Er ontbreekt nog te veel toelichting waardoor verschillen met de voorgaande begroting niet altijd inzichtelijk zijn.

De vergadering werd dit jaar geopend door een trotse burgemeester W. van Beek. Hij liet een aantal voorbeelden zien van de gedigitaliseerde begroting zoals die sinds kort te vinden is op de gemeentelijke website. Grafisch mooi vorm gegeven, maar je hebt toch nog wel een aantal muisklikken nodig om uit te vinden dat de gemeente bijvoorbeeld 25 procent winst maakt op het uitgeven van reisdocumenten.  Afdalen naar details - wat krijgt organisatie X aan subsidie bijvoorbeeld-  is nog onvoldoende mogelijk. Maar het begin voor een echte publieksbegroting is er.

‘Paarse’ coup zette sfeer

Bij zo’n begrotingsbehandeling krijg je soms ook inzicht in huiselijke gewoonten. Sommigen hadden hun pyjama al aan of lagen zelfs al in bed toen ze laat in de avond die voorafging aan de begrotingsbehandeling kennis namen van het gezamenlijke amendement van VVD, PvdA en GroenLinks om het aangekochte complex van HHNK te bestemmen voor ambtenarenhuisvesting. Het betrof een zorgvuldig uitgedachte overvalstrategie die beoogde een einde te maken aan het lang slepende debat over de huisvesting van ambtenaren. Het tot een stellingenoorlog uitgegroeide debat eindigde in de vergadering in een langdurige en nogal hypocriete mopperpartij over ‘zorgvuldigheid’ die de coupplegers zou ontbreken. Van wie zijn pyjama al aan heeft, kun je kennelijk niet vergen dat hij of zij nog een paar uurtjes doorwerkt om de volgende dag fris van de lever commentaar te leveren op de inhoud van het voorstel. Er zal beseft zijn dat het zinloos zou zijn geweest. De coupplegers hadden een democratische meerderheid. Liefhebbers van de Deense serie ‘Borgen’ zullen de situatie ongetwijfeld herkend hebben als een van de klassieke voorbeelden van het spel om de knikkers. Vincent Tuyp (de beoogde fractievoorzitter van het CDA)  noemde de overval ‘Noord-Koreaans’. Een vergelijking die in alle opzichten mank ging en daarom te sterk een emotie onder woorden bracht waar met gratie verliezen ook een mogelijke keuze was geweest.

Algemene beschouwingen

Het eerste rondje is altijd voor de fractievoorzitters die hun visie geven op de begroting en het beleid. Het is een uitstekende gelegenheid voor politieke partijen om zich te profileren. Zorgen en wensen geven aan waar een partij voor staat. De hoofdprijs voor politieke beschouwingen gaat wat mij betreft naar Nico van Straalen die als fractievoorzitter van GroenLinks met een aantal onderwerpen boven de partijpolitiek uitsteeg en het college gewetensvol vanuit een helikopterview de maat nam. “Koersvast is het motto van de begroting, maar wat is de koers eigenlijk?”, was een van zijn vragen. Ook vond hij dat het college nog heel veel werk had te doen bij het verbreden van het draagvlak voor de fusie met Zeevang. Wim Runderkamp van de VVD was een goede tweede. Zijn boodschap aan het college: “meer regisseren, minder besturen”, verwoordde goed waar een groot deel van de raad problemen zag met het gebrek aan luistervaardigheid en empathie bij het college. Loek Kras, kennelijk nog aangedaan door de coup, bakte er helemaal niets van en had een verhaal zonder kop en staart. Janneke Rijpstra (PvdA) interpelleerde met de vraag of wat hij ter berde bracht wel tot de algemene beschouwingen kon worden gerekend.

Ondanks allerlei detailverschillen leek er over een aantal actuele kwesties brede overeenstemming te bestaan. Trots op een sluitende begroting waarvan de lastenstijging voor inwoners lager is dan de inflatie. Geen megalomane verbouwing van het dorpshart. Keuze voor duurzaamheid. Verhoging van de toeristenbelastingen. Sterk maken voor de derde ontsluitingsweg. Handhaven van voorzieningen bij bezuinigingen en keuze voor weg onderlangs bij de aanpassing van het dijkprofiel.

Amendementen en moties

Voorstellen van fracties om de begroting te wijzigen of het college opdrachten mee te geven kleuren meestal de debatten. Het amendement van de coupplegers om ambtenaren te huisvesten in het HHNK-complex hing als een schaduw over de hele dag. Alle pogingen van CDA, VD|80 en Lijst Kras om de discussie te verplaatsen naar de reguliere raadsvergadering op 28 november, zoals was gepland, strandden op de vastberadenheid van de indieners.  Wim Runderkamp (VVD) die als woordvoerder van de ‘paarse bende’ optrad, maakte het zichzelf niet moeilijk. Hij gebruikte nog net niet de slotzin van de Rijdende Rechter: “dit is het en daarmee zult u het moeten doen”, maar daar kwam zijn verdediging wel op neer.

Ik kan er vrede mee hebben. Het onderwerp was uitgegroeid tot een onmogelijk dilemma dat alleen nog de keuze liet uit twee kwaden. De voorafgaande discussie ging eigenlijk niet meer om de beste keuze, maar om de plaats van vestiging. Een discussie die op verschillende manieren volledig ontaard was.

Sommige moties/amendementen verdienen het om genoemd te worden. Bijvoorbeeld het voorstel van VD|80 om gebouwen in gemeentelijk bezit af te stoten als die niet tot de kerntaak behoren. De motie werd unaniem aangenomen. Gebruikers van dat soort gebouwen mogen zich dus zorgen gaan maken. De PvdA had enkele voorstellen die goed passen bij mijn voorkeur om de partij als ‘grachtengordelpartij’ te omschrijven. In het oude Edam zijn brandweerkranen voorzien van beschermingsconstructies die niet passen in het historische beeld. Daar moet de gemeente wat aan doen.  Een ander probleem dat de PvdA inbracht was dat de werkgroep ‘Open Monumentendag’ het bijltje er bij neer had gegooid vanwege het ervaren gebrek aan ambtelijke ondersteuning. Daar moet de gemeente ook wat aan doen! Met dit soort moties profileert de PvdA zich voortdurend als een lokale belangenpartij (Oud Edam) die het bijna opgegeven heeft om stemmen te werven voor haar sociaal democratisch gedachtengoed. Redden ze het wel zonder voldoende ambtelijke ondersteuning?, zou hierbij een ondeugende vraag zijn.

VVD’r Kees Sier wist de negatieve aandacht op zich te vestigen met een voorstel om het peuterspeelzaalwerk in de gemeente over te dragen aan een commerciële instelling. Vreemd dat zijn fractie dat de indiening van dat voorstel steunde. Belangenbehartiging voor commerciële partijen is bepaald  geen algemeen belang. Daarnaast heeft de VVD zich niet gerealiseerd dat zo’n voorstel slecht zou kunnen vallen. Na een lichte verdediging door Sier, werd het voorstel weer ingetrokken.

Ook de handhavers van de veiligheid in de gemeente moesten het ontgelden. De door het college voorgestelde uitbreiding van het aantal BOA-ambtenaren ten behoeve van het toezicht op de handhaving van de drank- en horecawet, werd afgewezen. Die nieuwe taak voor de buitengewone opsporing ambtenaren moet met de bestaande bemanning worden uitgevoerd.

Het voorstel van VD|80 om subsidie aan te vragen voor de voorbereiding van de aanleg van de derde ontsluitingsweg werd me iets te snel door de hele raad omarmd. Die ontsluitingsweg brengt ook het Purmerends industriegebied op fietsafstand. Voor een aantal partijen zou dat een mooie gelegenheid zijn geweest om verplaatsing van overlast gevende industrie in de gemeente aan de orde te stellen.

De kracht van de ‘paarse combinatie’ bleek bij een aantal door hen samen ingediende voorstellen, waarvan de meeste van technische aard waren. Een uitzondering was het voorstel om stevig op de verslavingszorg te bezuinigen. Ondanks gesputter van het college, gebruikten ze hun aaneengesmede meerderheid om de voorstellen aangenomen te krijgen.  De nieuwe combinatie maakt, voor zover ze onderling overeenstemming hebben bereikt, sinds kort de dienst uit in de gemeenteraad. Hun wil is wet. Dat geeft verantwoordelijkheden en daarvan lijken ze zich bewust te zijn. Maar wat mij vooral benieuwd is of er onderling deals zijn gesloten om de samenwerking mogelijk te maken.

Verkiezingen

Ook die speelden een rol. Een paar partijen liet weten zich in de algemene beschouwingen te beperken omdat ze nog niet veel wilden prijsgeven over hun verkiezingsprogramma. Het CDA heeft inmiddels, als eerste, haar verkiezingsprogramma gepubliceerd en het is duidelijk geworden dat ze daar in het begrotingsdebat al een voorschot op heeft genomen. Niet iedere partij lijkt al zover te zijn. De vraag is of de machtsgreep van de combinatie VVD/PvdA/GrL een intentie laat zien die verder gaat dan een samenwerking bij de begrotingsbehandeling. De opzet lijkt te zijn om VD|80 uit te sluiten van een verdere bijdrage aan het bestuur en wat mij betreft is dat niet ongewenst. De wethouders van die partij hebben hun verdiensten, maar zijn niet in staat geweest om op voldoende wijze te communiceren met de bevolking. Dat heeft veel weerstand opgeleverd die de reputatie van het bestuur geen goed heeft gedaan. De laatsten die dat lijken in te zien zijn de fractieleden van VD|80. Bij de komende verkiezingen zal het kunnen gaan over de stijl van besturen en de keuze voor een stijl die de burger meer ruimte geeft, dat lijkt me belangrijker dan de vraag welke kom de toon aangeeft.

Incidentje en kroketten

Bij alle beschouwingen over een meer burgervriendelijke gemeente leek het me vanzelfsprekend dat ik, als een van de weinige burgers die bij de begrotingsbehandeling aanwezig was, wel recht had op twee broodjes uit de enorme stapel die voor de lunch beschikbaar was. Niet dus. Terwijl ik bezig was om raadsleden over te halen om daarover een motie in te dienen, werd het probleem opgelost. Maar het had natuurlijk nooit een probleem mogen worden.

Teleurgesteld ben ik ook. Ik heb niemand kunnen vinden die bereid is om een krokettenmotie in te dienen. Op de reguliere vergaderingen van de gemeenteraad krijg je in de pauze, ’s avonds om een uur of tien, een gevulde koek. Dit slaapverwekkend geheime wapen van het zittende college is mij een doorn in het oog. Bij de komende verkiezingen gaat mijn stem, ingegeven door ‘onderbuik gevoelens’,  naar de partij die kroketten met een knipoog opneemt in zijn verkiezingsprogramma als symbool voor het nieuwe beleid.

(er is ook een verslag van de begrotingsbehandeling 2013 van vorig jaar)