dinsdag 9 april 2013

KLADBLOK Het directiemodel in Edam-Volendam


                                                                     

Nee, het gaat er niet over dat de meeste vrouwen in Volendam de baas in huis zijn. Een interessant onderwerp voor later. Het gaat over de slecht functionerende gemeentelijke organisatie. De gemeente zou geheime stukken eigenlijk moeten voorzien van een chip zoals kledingwinkels doen. Laatst vertelde ik dat ik gehoord had dat er een organisatie-onderzoek was geweest, maar dat ik het stuk zelf nog niet had. Inmiddels heeft iemand het in mijn brievenbus gestopt. Geen afzender. Het kan dus iedereen zijn geweest en het zou me niet verbazen als het iemand van de ondernemingsraad is geweest.

Het onderzoeksrapport laat zien dat gewone ambtenaren het allesbehalve gemakkelijk hebben op het stadskantoor. Een paar jaar geleden heeft de gemeente een nieuw organisatiemodel ingevoerd. Het zogenaamde directiemodel. Daarin is de gemeentesecretaris de directeur van de gemeentelijke organisatie en bestuurt die samen met de afdelingshoofden de organisatie.

Het nieuwe organisatiemodel moest een oplossing bieden voor het gebrek aan samenwerking tussen onderdelen van de organisatie. Volgens het rapport zijn de burgemeester, de wethouders en de leidinggevende op het stadskantoor redelijk tevreden. Daaronder, en dan gaat het al gauw over 95 procent van de werknemers is er veel minder tevredenheid. Dat geldt denk ik het meest voor ambtenaren die bij gevoelige onderwerpen betrokken zijn. Ambtenaren voelen zich niet beschermd door hun middenkader schrijft het rapport.

Wat vertellen ze in dit rapport? Bijvoorbeeld dat ze nog steeds verkokering zien, onheldere taken en verantwoordelijkheden, te weinig sturing op processen en te weinig integraliteit. Voorts dat er te veel ad hoc wordt gewerkt en dat er te veel aandacht is voor de korte termijn ten koste van de lange termijn. Dat is natuurlijk organisatie-blabla. Maar er staat dat het directiemodel onvoldoende functioneert door slechte leiding.

Veel ernstiger is de volgende zin die ik aantrof. ‘En het meest kritische aspect dat vaak genoemd wordt is een cultuur waarin je moet oppassen om fouten te maken, waarin je als medewerker soms te veel persoonlijk verantwoordelijk wordt gehouden’. Dat is een onthullende zin. Het betekent bijvoorbeeld dat fouten van hogere medewerkers naar de lagere worden geschoven. Dat levert een cultuur op waarin leidinggevenden bijvoorbeeld zeggen: als Jansen niet zo’n stomme fout had gemaakt, zat ik nu niet met problemen. Dat de fouten zouden kunnen worden veroorzaakt door een onheldere organisatie en onheldere aansturing, zal je nooit horen. Het is een organisatie die zondebokken nodig heeft.

Ik heb stevige kritiek op het rapport. Het is mij te wollig en hier en daar te onsamenhangend. Ik mis de harde conclusie dat de formele organisatiestructuur niet werkt omdat er een sterke informele structuur is, die is aangepast aan de behoeften van de leiding. Dan ben je als ondergeschikte werknemer altijd kwetsbaar. De klacht is dan ook dat werknemers zich onvoldoende voelen beschermd door het middenkader. Dat kan niets anders betekenen dan dat het middenkader bang is en zelden de nek uitsteekt. En dat zegt weer veel over de cultuur van de organisatie.

Na zo’n organisatierapport komen leidinggevenden natuurlijk meestal met honderdduizend smoezen. Ze komen er altijd op neer dat het ergens anders aan ligt. Daar heb ik een mooi boekje over. De titel is: ‘Er zijn fouten gemaakt, maar niet door mij’.

Is zo’n organisatie-onderzoek nu van belang voor u of voor mij? Eigenlijk niet direct. Ons belang is dat de gemeente haar taken goed uitvoert. Uit het organisatierapport blijkt dat het allemaal veel beter en misschien wel goedkoper kan. Zo’n rapport is daarom vooral van belang voor de leden van de gemeenteraad. Dat zijn de mensen die we hebben gekozen om alles in de gaten te houden. Als de democratie goed functioneert, zijn wij het die vervolgens de gemeenteraad in de gaten houden. Doen ze wat we van ze verwachten of krijgen we het gevoel dat ze de vinger niet aan de pols hebben? Een goed geleide en open organisatie telt de meeste werknemers die goed presteren en tevreden zijn. Dat is wat we allemaal willen.

Ik ga in ieder geval de partijen in de gemeenteraad nauwlettend volgen met wat ze gaan doen met de signalen uit dit rapport. Ik kijk vooral naar wie ze luisteren, naar de leiding of naar de werkvloer. Als er gelekt wordt, zoals nu is gebeurd, is dat een signaal dat intern iets goed mis zit. Wat gaan de partijen in de gemeenteraad met dat signaal doen?

Geen opmerkingen:

Een reactie posten