Help!, de Jozefschool in Volendam wordt gesloten

Het SKOV bestuur met de Jozefschool op de achtergrond

                                                                                                             

Bijna overal in Nederland lopen de leerlingaantallen terug waardoor er scholen moeten worden gesloten. Zo ook  in het ooit kinderrijke Volendam dat op circa 20.000 inwoners 10 basisscholen telt. Samen met de school voor voortgezet onderwijs Don Bosco vallen ze onder het bestuur van de Stichting Katholiek Onderwijs Volendam (SKOV). De stichting voorziet dat er in de nabije toekomst twee scholen zullen moeten worden gesloten. In 2013 werd al eens eerder besloten de Jozefschool te sluiten. Als gevolg van de protesten van de ouders werd het besluit ingetrokken. Nader onderzoek moest uitwijzen hoe op beredeneerde wijze tot de keuze van sluiting van een van de tien scholen kon worden gekomen.

De Jozefschool is uniek

In 2014 vierde de Jozefschool haar 100-jarig bestaan. Het is de enige basisschool in de ‘Oude kom’ zoals het centrum van Volendam wordt genoemd. Leerlingen en hun ouders vormen een weerspiegeling van de bevolking van de ‘Oude Kom’ en die is nogal anders en diverser dan in de andere wijken van Volendam. De diversiteit wordt door de betrokkenen als uniek beleefd en meer dan bij andere basisscholen draagt de Jozefschool bij aan de gemeenschapsbeleving van de inwoners van de ‘Oude Kom’. Het is de belangrijkste  reden waarom de inwoners van het centrum geen afstand willen doen van hun ‘eigen’ school.  De school floreert. De ouders zijn zeer betrokken. De aanwas van kinderen in het centrum is groot genoeg om het leerlingenaantal voor de komende jaren op peil te houden.

Geen vrije schoolkeuze heeft de SKOV schatrijk gemaakt

De omvang van de rijkdom van de onderwijsstichting is zodanig dat er geld genoeg is om problemen op te lossen. In Volendam bestaat geen vrije schoolkeuze. De onderwijsstichting bepaalt naar welke school de leerlingen gaan. Door het schuiven met leerlingen werden de bestaande scholen maximaal benut. Dat economisch model heeft de SKOV geen windeieren gelegd. Ze behoort tot de rijkste onderwijsstichtingen van het land. Dat economische model ligt ook ten grondslag aan de keuze om de Jozefschool te sluiten. Om te blijven beantwoorden aan de eisen heeft de school een verbouwing nodig van ongeveer één miljoen. Dat vindt de onderwijsstichting te kostbaar. Dus komt de florerende school als eerste in aanmerking voor sluiting.

Als ze er in Volendam niet uitkomen, spreken de centen

Het behoort een beetje tot de Volendamse cultuur om het over van alles en nog wat oneens te zijn. Er spelen altijd een groot aantal verschillende belangen en inzichten.  Die cultuur heeft twee oplossingen voortgebracht. De eerste is het ‘bazenmodel’. De SKOV is ook daar een goed voorbeeld van. De zojuist afgetreden bestuurders Dick Mooijer en Freek de Boer hebben een aantal jaren een soort dictatoriaal beleid gevoerd. Wat zij wilden, moest gebeuren. Zij besloten in 2013 dat de Jozefschool maar dicht moest. Daar kwam zoveel weerstand tegen dat ze het besluit introkken. Nu is de tweede oplossing aan de beurt. Als ze er in Volendam niet uitkomen, spreken de centen. Er wordt gekeken naar wat het minste kost of het meeste (en voor wie) opbrengt. Dit model is nu aan de orde. Het bestuur heeft gekeken welke school bij instandhouding de meeste kosten met zich meebrengt. Of die discussiestopper in dit geval geaccepteerd zal worden is nog maar de vraag. De GMR, de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad is nog lang niet overtuigd en vindt dat ze te weinig gegevens heeft om tot een afgewogen oordeel te komen.

Centen verdringen waarden en gezond verstand

Wie alleen naar de centen kijkt, kijkt weg van een aantal andere belangrijke onderwerpen die bij een keuze een rol zouden moeten spelen.  ‘Alles van waarde is weerloos als geld een hoofdrol speelt’, zou je met een variant op de dichtregels van Lucebert kunnen zeggen. En er staat heel wat van waarde op het spel. Ik zou dat niet zo gemakkelijk kunnen zeggen als het om een armlastige onderwijsstichting gaat. Maar er is gewoon meer dan genoeg geld beschikbaar. Geld dat besteed kan worden om het voorzieningenniveau in het centrum voor de bevolking op peil te houden, geld dat het gemeenschapsgevoel in stand kan houden, geld dat besteed worden om belangrijke waarden in stand te houden. Geld dat op de goede manier wordt gebruikt, in plaats van op de verkeerde manier. De schatkist van de SKOV hoeft niet zo nodig nog voller te worden.

Gezond verstand

Er zijn nog wel andere manieren om te laten zien dat gezond verstand het af laat weten als er alleen naar de centen wordt gekeken. Volgens de bevolkingsstatistieken kan de Jozefschool de komende jaren op een aanwas van 30 tot 44 kinderen rekenen. Meer dan genoeg om de school in stand te houden. Aan de westrand van het dorp ligt dat heel anders. Daar staan drie basisscholen. Voor de komende drie jaren moet rekening worden gehouden met een aanwas van respectievelijk 56, 37 en 43 kinderen. Alleen de aanwas in het eerste jaar is voldoende om nog twee scholen in stand te houden. Daarna levert de verouderende wijk onvoldoende aanwas om zelfs nog twee scholen in stand te houden. Om dat toch te kunnen bereiken zal de SKOV kinderen uit andere wijken verplichten om naar scholen te gaan die dreigen leeg te lopen. Er zal worden gesleept met kinderen om het beleid in stand te houden. Het gebruik van kinderen uit andere wijken om leeglopende scholen gevuld te houden zal in de toekomst ook voor de nodige deining zorgen. Met de kinderen van de Jozefschool zal ook worden gesleept. Hoewel het SKOV-bestuur zegt ze te willen laten verhuizen naar de Petrusschool, wijzen insiders er op dat dit onhoudbaar is en de kinderen verdeeld zullen moeten worden over de Petrusschool en de Nicolaasschool. Geldgestuurd beleid alsof de onderwijskoepel een onderneming is die winst moet maken ten koste van ouders en hun kinderen.

Nieuwe bestuurder

Sinds 1 februari heeft de onderwijskoepel een professionele bestuurder, Hans van Rooijen, die de twee amateur-bestuurders Mooijer en de Boer vervangt. De laatste twee hebben hem echter hun erfenis achtergelaten in de vorm van het besluit dat de Jozefschool dicht moet. Hans van Rooijen heeft geen aandeel in het besluit gehad, wel kreeg hij opdracht om het aan de betrokkenen bekend te maken. Van Rooijen is opgezadeld met het uitvoeren van het besluit en zal ook als eerste met veel tegenstand te maken krijgen. Het is te hopen dat hij als onderwijsman de ruimte zal nemen om het beleid meer op onderwijsdoelen en onderwijswaarden te schoeien dan zijn amateuristische geldbeluste voorgangers. Hij heeft één ding mee. Welke school er ook zal worden gesloten, er hoeft niemand werkeloos te worden. Het berekende personeelsverloop voor de komende jaren biedt ruimte genoeg om iedereen te herplaatsen. Dat in aanmerking nemend geeft veel ruimte voor een op onderwijswaarden en gemeenschapswaarden gebaseerd besluit over welke basisschool het eerst in aanmerking komt om te worden gesloten. Wat mij betreft is dat in ieder geval niet de Jozefschool. Er is geld genoeg om er voor te zorgen dat die nog jaren mee kan en hij is die investering meer dan waard.

Maar voordat hij aan die klus begint zou Hans van Rooijen hulp moeten zoeken om het huidige amateuristische bestuur van de onderwijskoepel te vervangen door mensen met visie en gezond verstand. 

Liegt de fractievoorzitter van Lijst Kras?

                                                                      

Loek Kras

In het Volendams weekblad De Nivo van 4 februari 2015, staat een uitgebreid artikel waarin de fractievoorzitter van de lokale partij, Loek Kras, zijn woede uit over de gang van zaken bij een bezwaar dat het Volendams bedrijf Nieuw Leven en de bewoners van het centrum  bij de Raad van State hadden ingediend tegen de plannen van de gemeente om het centrum van Volendam grootschalig te verbouwen.

Vrieskist

Volgens Loek Kras gaat het bezwaar over een oud plan dat in de vriezer zit en niet door gaat. Hij verwijt de ambtenaren die de gemeente hebben vertegenwoordigd op de zitting van de Raad van State dat zij ver buiten hun opdracht en bevoegdheid zijn gegaan. Ze hebben het oude plan daar op tafel gelegd en verdedigd en dat had nooit mogen gebeuren. De betrokken wethouders Wim Rijkenberg en Marisa Kes en de fracties hebben zich onmiddellijk van de gang van zaken gedistantieerd.

Volgens Loek Kras is er een intern onderzoek gestart en moet de zaak tot op de bodem worden uitgezocht. Los van de uitslag vindt hij dat de betrokken ambtenaren moeten worden berispt. De gang van zaken ziet hij als schadelijk voor het vertrouwen in zijn partij die zich juist heeft ingezet om de megalomane plannen van tafel te krijgen.

Rare zaak

Het is een vreemde gang van zaken. Ambtenaren kunnen zo maar een vrieskist openen en de daarin opgesloten plannen op eigen houtje ontdooien. Dat is natuurlijk niet zo. Het is dan ook de vraag of de betrokken ambtenaren als zondebok moeten dienen voor het feit dat leidinggevenden en wethouders niet hebben zitten opletten. Het is ook niet de eerste keer dat bij de gemeente Volendam op die wijze zondebokken worden gezocht.

Het verhaaltje over de vrieskist geloof ik niet erg. Bezwaarmakers komen niet zo maar terecht bij de Raad van State. Daar is een hele procesgang aan vooraf gegaan via de rechtbank en het gerechtshof. Het is dus een al lang lopende kwestie met dat bezwaar.  Kennelijk hebben leidinggevenden en/of wethouders verzuimd om de ambtenaren die zich met deze zaak bezig hielden het sein te geven dat het plan niet meer verdedigd hoefde te worden. Dat is aannemelijk. In verband met deze kwestie heb ik al eens eerder gesignaleerd dat de plannen weliswaar bevroren waren, maar nog niet van tafel. Er is nooit ergens een besluit genomen dat de plannen zijn herroepen en naar de prullenbak konden.

Als het waar zou zijn dat, zoals Loek Kras beweert, ambtenaren ver buiten hun opdracht en bevoegdheid zijn gegaan, lijkt het voorstel om ze te berispen niet geloofwaardig. Het lijkt me, als het waar zou zijn, eerder aanleiding voor ontslag. Bij de gemeente Edam-Volendam zijn aardig wat mensen voor minder ontslagen of weggewerkt.

Het wordt nog raarder als uit de B&W besluiten van 27 januari 2015  blijkt, dat het college de ambtenaren heeft gemachtigd om de gemeente te vertegenwoordigen in het geding bij de Raad van State. Men wist er van en het distantiëren is dan een ongeloofwaardige actie.

Er zijn meer vragen rond deze kwestie. Ten behoeve van de grootschalige plannen heeft de gemeente een aantal huizen op de Zeestraat aangekocht. Hoewel de gemeente bezig is om panden die ze bezit te verkopen als ze geen nut voor de gemeente hebben, staan de aangekochte plannen niet op het verkooplijstje. Dat wekt het vermoeden dat de megalomane plannen niet definitief zijn opgegeven.

Weer een belofte gebroken?

Ongeveer anderhalf jaar geleden presenteerde de wethouder voor Ruimtelijke Ordening, Marisa Kes (VD|80)  grootschalige plannen voor de verbouwing van de Zeestraat en het Europaplein. Er moest veel meer winkelruimte worden gecreëerd omdat er volgens de wethouder in Volendam een statistisch tekort aan winkelruimte was. De plannen riepen veel weerstand op bij bewoners en winkeliers van het centrum. In de gemeenteraad bestond er onvoldoende draagkracht voor de plannen en de wethouder werd met name berispt omdat ze de inspraak niet serieus had genomen. ‘U bent bij het einde begonnen, in plaats van bij het begin’. Loek Kras, toen nog enig raadslid voor zijn partij steunde die kritiek voluit.

Afgaande op zijn uitspraken in het artikel staat hij niet meer achter zijn kritiek op de inspraak van destijds. Hij kondigt aan dat een nieuw plan, kleinschaliger van opzet in maart door het college aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd. Daarna kunnen de bewoners en ondernemers inspreken. Dat is in strijd met de gang van zaken waar de gemeenteraad om heeft gevraagd. Die legde er de nadruk op dat plannen samen met de bewoners en ondernemers zouden moeten worden ontwikkeld. Bij de door Loek Kras geschetste gang van zaken komen ze weer in de situatie dat nagenoeg alles al vastligt en ze alleen nog invloed hebben op de te gebruiken steensoort en voegbreedte. De bewoners en ondernemers uit de oude kom klagen al maanden dat ze maar niets horen over de nieuwe plannen. Een gebroken belofte stel ik vast.

Niet geloofwaardig

Het in het Volendams weekblad door Loek Kras gevoerde verweer kan niet geloofwaardig worden genoemd. Het roept meer vragen op dan er beantwoord worden. De vraag is gewettigd of men toch stilzwijgend heeft ingestemd met de procesgang bij de Raad van State. Bij een gunstige uitslag, en voor de gemeente lagen die kansen zeer goed, zou een juridische hobbel zijn genomen die de uitvoering van de zeer grootschalige plannen op termijn toch door zouden kunnen gaan. Die hypothese kan worden getoetst. Als het volgens Loek Kras veel kleinere plan als puzzelstukje zou blijken te passen in het niet echt opgegeven oude plan, kan ook verklaard worden waarom de gemeente de aangekochte panden in de Zeestraat niet afstoot.

Gemeenteraad aan zet

In de huidige gemeenteraad is de bezetting wat anders dan in de gemeenteraad die voor de verkiezingen in 2014 de plannen nog niet voor uitvoering geschikt achtte. Gezien de ervaring dat de partijen die een coalitie hebben gesloten alle plannen van het college door dik en dun steunen, is het niet te verwachten dat deze gemeenteraad de plannen terug kan sturen voor nadere inspraak. Die situatie geeft het college de ruimte om inspraak formeel af te handelen. Er is geen plicht meer om met inspraak rekening te houden zoals de oude gemeenteraad dat graag wilde. Wantrouwen is gerechtvaardigd. Van de collegepartijen mag er geen wantrouwen bestaan. Maar wie het doen en laten van de getruukte wethouder van Ruimtelijke Ordening gevolgd heeft, kan weten dat er gezond wantrouwen altijd op zijn plaats is. Vertrouwen komt ter voet en gaat ter paard. Fractieleider Loek Kras moet daar maar eens over nadenken.

Gemeenteraadsleden is niets menselijks vreemd

                                                                     

niets menselijks is ze vreemd

Soms zijn gemeenteraadsvergaderingen oersaai. Bij zulke gelegenheden laat ik mijn gedachten nog wel eens de vrije loop. Bij voorbeeld aan de hand van Frans de Waal die in een van zijn boeken beschrijft hoe chimpansees aan politiek doen. Niet dat ik raadsleden als chimpansees zie. Maar iedere keer dat ik een raadsvergadering bezoek denk ik: ze hebben het niet van een vreemde.

Pastoor Alfred de Jong

Op de raadsvergadering van 29 januari 2015 was het meteen al raak. Het voorafgaande raadsplein werd voorgezeten door raadslid Alfred de Jong (CDA). De meeste voorzitters doen het uitstekend. Alfred de Jong begon echter met een patriarchaal vermanend praatje met de bedoeling om de toon te zetten. In mijn fantasierijke gedachten zag ik hem als een soort pastoor die zijn parochie vermanend toespreekt. Nu past dat wel voor een CDA’er, maar bij een belangenbehartiger voor het lokale bedrijfsleven die Alfred eigenlijk is, past het weer niet. In de raad heeft hij minder gezag dan daarbuiten. Dat zit hem kennelijk dwars, want anders kan ik niet verklaren dat hij zijn rol als voorzitter benutte om de raad een preek voor te houden.

Principes en het vermijden van bureaucratie

Ook kleinschalige bouwplannen hebben de instemming van de gemeenteraad nodig. Op voorstel van R.O. Wethouder Marisa Kes zou het een heleboel bureaucratie schelen als de raad die bevoegdheid  aan het college van B&W zou geven. Nico van Straalen (GrL) ging er voor zitten en betoogde dat de raad zijn contolerende bevoegdheid niet zo maar uit handen moest geven. Hij werd verbaal bekogeld. Wantrouwde hij de wethouder soms? Tja daar kun je niet gemakkelijk ja op zeggen in zo’n gezelschap. Dat er reden is voor wantrouwen heeft Kes al vele malen bewezen, maar ze heeft een stevige kliek om zich heen. Die deed net of van Straalen vanwege een principe heel veel burgers slachtoffer wilde laten zijn van onnodige bureaucratie. Een nogal vals argument bleek even later. In haar repliek liet de wethouder weten dat het hooguit om een of twee gevallen per jaar gaat. Ik denk dat we maar heel goed op moeten letten om welke gevallen het dit jaar zal gaan. Zo zijn er al vragen gerezen over de gang van zaken op de Dril.

Volendam verslaat ‘Edam’

Edam staat tussen haakjes. Het is de benaming van Marisa Kes in de verkiezingsstrijd van 2014 voor de partijen (GrL, VVD en PvdA) die voor de ingebruikname van de door de gemeente van het Hoogheemraadschap aangekochte historische panden. Daarmee riep ze als het dominante vrouwtje van de lokale politiek de kiezer op om tribaal te stemmen.  In de vergadering was de instemming aan de orde voor de verkoop van de panden met een verlies van anderhalf miljoen aan een koper met wat vlekje op zijn blazoen.

Een inspreker, de heer Tromp Meesters, hekelde het beleid van de ‘Volendammer partijen’(CDA, Lijst Kras en VD|80). Hij werd bedankt, maar vond weinig gehoor.

Het nog niet echt dominante mannetje Tuyp van het CDA verdedigde de verkoop op populistische wijze door de kosten gigantisch te overdrijven. Het in gebruik nemen van de panden voor de huisvesting van ambtenaren zou volgens hem ten koste gaan van het beschikbare budget voor WMO, ouderenzorg en jeugdzorg. Voor de kritiek op de gang van zaken en de kritiek op de koper, had hij geen goed woord over. “In de media is de betamelijkheid ver overschreden”, was zijn stelling. Loek Kras deed het wat later nog eens dunnetjes over. Een verwijt inzetten om de kritiek onschadelijk te maken is een van de oudste politieke manoeuvres en Tuyp speelde zijn zet met vertoon van verontwaardiging uit. Het ontsloeg hem van de plicht om aan te tonen dat de gemeente wel degelijk met een betrouwbare koper in zee was gegaan.

Het wel dominante mannetje van de gemeenteraad, Nico Karhof, verraste me . Waar de andere ‘Volendamse partijen’ weinig gelegenheden onbenut lieten om bij de ‘Edamse’ partijen zout in de wonden te strooien en hen op te zadelen met de schuld voor het fiasco, stelde hij op besliste toon dat er een punt moest worden gezet achter een hele bedroevende affaire. Zo spreken dominante mannetjes. Ze argumenteren niet, ze geven een bevel. Interessant was de zin waarmee Karhof begon om aan te duiden dat hij als expert vanaf het begin bij de kwestie betrokken was. Hij heeft die zin niet afgemaakt en ging snel op iets anders over.

Nico van Straalen (GrL) probeerde het nog wel met een set van logische argumenten en Wim Runderkamp (VVD) kwam met een stevig betoog, maar in het forum waar de ‘Volendamse partijen’ de macht hebben, kregen ze geen voet aan de grond. Het bontst werd het gemaakt door Loek Kras (Lijst Kras) die uitgebreid de tijd nam om zout in de wonden te wrijven en met politieke verwijten te strooien. Als een soort Napoleon legde hij de verslagen partijen uit wat ze allemaal fout hadden gedaan en wat ze beter hadden kunnen doen. Hoewel hij als lid van de door hem verlaten partij Recht door Zee, voor de aankoop van de panden was geweest, was hij nu tegen. Dat was gebeurd nadat hij  eens door de panden had gewandeld en had vastgesteld dat ze absoluut ongeschikt waren voor de huisvesting van ambtenaren. Het leverde een aardig doorkijkje op naar raadsleden die ergens voor of tegen zijn uit loyaliteit met hun leider. Af en toe van standpunt (en dominante groep) wisselen, is niet ongebruikelijk in de politiek. Het gebeurt echter vooral bij degenen die in de gunst van het dominante mannetje willen blijven.

Examenwerkstuk

Er zijn tal van manieren om naar zo’n vergadering te kijken. De socio-biologen zouden hebben genoten, terwijl de ethici, moraaltheologen en de liefhebbers van logisch redeneren hun potlood uit verontwaardiging zouden hebben stuk gebeten.  Door alle verworvenheden heen die het dier tot mens hebben gemaakt, blijft zijn afkomst zichtbaar.

De inhoud van de betogen en discussies zou ik graag als examenstuk willen voorleggen aan studenten logica om aan te wijzen waar de emotie en machtswoorden het van de rede winnen.

Disclaimer: in de lokale politiek van Edam-Volendam bestaan er nogal wat weerstanden tegen het kritisch of satirisch in beeld brengen van politici. Ik verwijs ze graag naar de bestaande wetgeving en jurisprudentie. Politici moeten tegen een stootje kunnen.