Edam-Volendam en haar narcistische bestuurders

                                 
                                                                        schema van Mintzberg

Kladblok

Edam-Volendam heeft een twitterende burgemeester en daar is hij trots op. Hij beschrijft het als een vorm om de afstand tussen bestuur en burger te verkleinen. Wie wat kritisch analyseert ziet echter al snel dat het vooral gaat om zelfpromotie en promotie van het door hem gedragen beleid.

Hoe je je als burgemeester of wethouder dient te gedragen, is eigenlijk niet zo moeilijk. Regels, procedures en opvattingen over de normen en waarden van ‘behoorlijk bestuur’ bepalen de rol die je als bestuurder in een democratisch bestel vervult. Als bestuurder weet je wat er van je wordt verwacht en de mensen waarmee je te maken krijgt weten wat ze kunnen verwachten.

Je zou kunnen zeggen dat de persoonlijkheid van een bestuurder wordt gedempt door de vereisten van zijn rol. De persoonlijke stijl van een bestuurder geeft kleur aan de wijze waarop hij zijn rol vervult. Er ontstaat pas een probleem als de rol in te sterke mate wordt bepaald door de persoon die het ambt bekleedt. Door een gebrek aan macht over zichzelf wordt de rol dan overschaduwd door de persoon. Vaak wordt dit zichtbaar als de betrokkene zijn persoonlijke invulling van de rol opdringt aan zijn omgeving en de communicatie over zijn rolopvatting blokkeert.

In dat soort gevallen speelt narcisme vaak een rol. Een narcistische bestuurder kan zichzelf moeilijk als deel van het geheel zien en zijn taak niet als een rol opvatten. Zijn persoonlijke beleving staat bij alles centraal en uit die beleving volgt zijn handelen. Een beetje narcisme is niemand vreemd. Er is pas reden tot bezorgdheid als iemand zichzelf niet meer kan relativeren en corrigeren. Dan komen de vervelende kanten van narcisme naar voren in de vorm van een gebrekkig inlevingsvermogen en gebrekkig geweten. Er is al helemaal reden tot zorg als er sprake is van manipulatie, intimidatie, rancune, controlerend gedrag en woede-uitbarstingen. In dat geval is er sprake van een  te kwetsbaar zelfbeeld dat verborgen wordt en daarom behoefte geeft aan macht om de omgeving te kunnen domineren. De eigen behoeften worden boven die van anderen gesteld. Dat vervuilt relaties met de omgeving. Dat gaat wringen.

In mijn opvatting is burgemeester Willem van Beek zo’n narcistische persoonlijkheid. Toen bijvoorbeeld Zeevang zijn opwachting maakte bij de raadsleden van Edam-Volendam, merkte hij op dat het toch maar goed uitkwam dat hij een grote ervaring meebracht in fusieprocessen. Doelen en het beleid om daar te komen worden dan onderdeel van zijn persoonlijk streven en gekenmerkt door de minder fraaie verschijningsvormen van narcisme.

Zijn optreden kan worden gezien als behorend tot het eerste type van narcisme waarbij het centrum van actie de persoon zelf is. Wethouder Kes zou kunnen worden gezien als iemand die tot het tweede type behoort. Bij dit meer introverte type is de buitenwereld het centrum van actie en wordt het narcisme vooral kenbaar door de reacties op de buitenwereld. In beide gevallen gaat het echter om behoud van dominantie.

Een kenmerkende actie van Wethouder Kes was bijvoorbeeld haar gekwetstheid toen de gemeenteraad haar voorstel tot reconstructie van het Dorpshart niet overnam. Ze verweet dat de raad op een nogal persoonlijke manier. Ze heeft ook de neiging om met opstappen te dreigen. Wethouder Runderkamp behoort volgens mij ook tot dit tweede type. Bij hem krijg je soms het idee dat hij dag en nacht bezig is te reageren op wat hem overkomt en daar stelling tegen te nemen vanuit een narcistisch patroon. Als het er op aan komt is hij de enige die deugt. Een goed voorbeeld is bijvoorbeeld zijn reactie op de advocaat van de ondernemers rondom het Europaplein. De fantasieën over eigen grootheid zijn bij hem het pijnlijkst zichtbaar.

Kenmerkend voor de narcistische bestuurder is dat hij zijn (persoonlijke) opvatting over anderen opdringt aan zijn omgeving. Kritiek op beleid of rol wordt opgevat als een persoonlijke kwetsing. Niemand die zich schuldig maakt aan zo’n inbreuk op de eigenliefde, kan deugen. Zulke personen worden allerlei tekortkomingen en duistere motieven toegeschreven en de omgeving wordt zo’n negatieve omschrijving ingeprent. De narcistische bestuurder kiest voor de slachtofferrol bij kritiek en beschouwt zelfkritiek, gezien zijn uniekheid, als een overbodige activiteit. Niemand kent hem of haar werkelijk en heeft het bij het verkeerde einde als hij op- of aanmerkingen heeft.

Er zit in mijn opvattingen te veel aan narcisme in het bestuur van Edam-Volendam en dat tekent de politieke verhoudingen. De narcistische bestuurders gedragen zich als de alpha-dieren van de politieke roedel. De gemeenteraad vertoont maar al te vaak haar onderdanigheid en meegaandheid. VD|80 loopt daarin voorop.

 

nb. deze column is voorlopig de laatste in een serie over de bestuursstijl in Edam-Volendam.

Volendam|80 in nood zoekt vrienden

                                                           

 

In de gemeenteraadsvergadering van maart 2013 nam fractievoorzitter van VD|80, Johan Koning, het initiatief voor een felicitatie en applaus voor het tienjarig burgemeesterschap van Willem van Beek. Daar bleef het niet bij. Een delegatie van de fractie bezocht de burgemeester om hem namens VD|80 een cadeau aan te bieden in de vorm van een miniatuur-botter. Van Beek liet de gebeurtenis vereeuwigen en zette het op Twitter.

Er is geen stoet van andere fractie-delegaties geweest om de burgemeester cadeaus aan te bieden. Waarom VD|80 dat wel deed is een onderwerp dat me bezig houdt om de politieke betekenis ervan te doorgronden. VD|80 heeft er kennelijk behoefte aan om de burgemeester te vriend te houden. Dat is de meest voor de hand liggende uitleg.

Het is de vraag of het hier om uit de nood geboren vriendschap gaat. VD|80 verliest vrienden aan de lopende band en de burgemeester is niet echt populair, ook niet bij VD|80. Nog niet zo lang geleden wilden ze hem niets belangrijkers toevertrouwen dan het knippen van lintjes.

De aftakeling van VD|80 gaat snel. Dat is bijvoorbeeld te merken aan fractievoorzitter Johan Koning. In de gemeenteraad begint hij steeds harder en meer staccato te spreken. Het lijkt alsof hij zijn  stem als een hamer gebruikt om zijn boodschap er bij anderen in te rammen. Het begrip ‘dualisme’ is hem en zijn partij volkomen vreemd. De eigen wethouders worden voorbij de grens van het acceptabele gesteund. De raad wordt opgeroepen unaniem te stemmen zodat de wethouders een stevige positie ten opzichte van de bevolking krijgen.

Het gebrek aan afstand ten opzichte van het bestuur tekent de partij als een verlengstuk van een college dat niet veel vertrouwen onder de bevolking heeft en zich daar weinig zorgen om lijkt te maken. Het is dan ook de vraag hoe lang de andere collegepartijen gedogen dat VD|80 hen meesleurt in een steeds minder democratisch beleid. VD|80 is er in geslaagd om een karikatuur te maken van haar eigen slogan: de burger weer krachtig. Dat is een sluipend proces geweest, maar inmiddels is men de schaamte voorbij. De prioriteit is verlegd. De ‘krachtige burger’ is een lastpost gebleken. Dus moet het college en vooral de eigen wethouders worden gesteund en wordt de burgemeester gepaaid. Het geschenk, een miniatuur-botter, is gelijk aan  het logo van de partij en symboliseert de vraag om vriendschap voor VD|80 en haar beleid.

Het is al lang geen vraag meer waarom VD|80 er in is geslaagd om zichzelf de vernieling in te helpen. Wethouder Marisa Kes krijgt binnen de eigen partij geen enkele tegenstand meer. Ze is uitgegroeid tot de ongekroonde koningin. Haar wil is wet en tegenstanders kunnen rekenen op een hardvochtige bejegening. Wie niet voor haar is, is tegen haar en dus de vijand.  De partij is ‘verkest’ en heeft kritiek en zelfkritiek buiten de deur gezet.

Is ook het college ‘verkest’? Ik vrees van wel. Haar behoefte aan dominantie binnen eigen partij, strekt zich ook uit tot het college. Het is een ongezonde dominantie. Het is een dominantie die kritiek smoort, critici als vijanden ziet en vrijheid van meningsuiting als ongewenst beschouwt. De eerste beste keer dat de gemeenteraad niet volstrekt achter haar ging staan bracht haar tot het verwijt dat de gemeenteraad heel anders praat als er publiek bij de vergadering aanwezig is. Haar behoefte aan een volgzame raad, kan niet beter worden geïllustreerd dan aan de hand van deze gebeurtenis. Ik zal niet de enige zijn die constateert dat Dorus Luyckx in haar voetspoor de gemeenteraad als een vergramde onderwijzer steeds vaker de les leest.

Die behoefte aan dominantie bij Kes kan nader worden geanalyseerd. Ze lijkt zich te willen vrijwaren van bemoeienis met haar beleid en kritiek op haar beleid. Haar dominantie komt niet voort uit flamboyant inspirerend leiderschap, maar uit behoefte tot controle. Tot een vergelijk komen ziet ze kennelijk als een vorm van verlies, liever vecht ze het uit tot aan de Hoge Raad. De behoefte aan haar gelijk is verontrustend en wijst niet op een democratische instelling.

Volendam|80 is als partij niet in staat gebleken om haar onder controle te brengen. In plaats van zijn stem tegen haar te verheffen, verheft Johan Koning zijn stem tegen de gemeenteraad. Het optreden van de fractie is er een van een beschamende opportunistische trouw aan haar leidster. De interne controle is opgevoerd. Open discussie wordt vermeden. Blinde trouw wordt afgedwongen. Al met al een verontrustende ontwikkeling waarin de ongezonde machtsconcentratie bij één persoon van verstrekkende invloed is op het gehele democratische en politieke proces en niet te vergeten op de werksfeer op het stadskantoor. Daar wordt volgzame en onbaatzuchtige trouw afgedwongen met de vrees voor represailles. In die sfeer wordt trouw aan de leiding als een hoger goed gezien dan integriteit.

De burgemeester zou er goed aan doen om de boot af te houden. Per slot van rekening is hij een vertegenwoordiger van de echte Koningin en binnenkort van de Koning. Ik vraag me ook af hoe het met zijn politieke antenne zit. Het tij lijkt te verlopen en straks zit hij met een gestrande botter en weinig steun.

VD|80, waar vaart gij henen ?

                                                                                                                   KLADBLOK

                                                           

                                                       

De botter 'De burger weer krachtig'

Een aantal jaren geleden kreeg de botter van VD|80 de wind weer in de zeilen. De boot, genaamd: ‘de burger weer krachtig’, doorkliefde de golven en de bemanning beloofde degenen die haar steunden een vette vangst. Ik zit me nog altijd af te vragen waar, wanneer en waarom het mis is gegaan met de botter ‘de burger weer krachtig’. Ik denk dat de bemanning het met al die voorspoed te hoog in de bol heeft gekregen. Nadat de kiezerswind de zeilen deed bollen, moet de bemanning het idee hebben gekregen dat ze ook wel de golven en stromingen de baas kon. De vis die werd gevangen was echter niet de vette vis die was beloofd.

In de Nivo van vorige week sloegen de ondernemers rond het Europaplein alarm. Hun omzetten dalen. Volgens hen ligt dat aan het parkeerbeleid. In de krant heeft VD|80 zijn antwoord klaar. ‘Beste ondernemers’ zegt ze, ‘heb geduld, het komt allemaal goed’. Tussen neus en lippen door laat ze weten dat het niet aan het collegebeleid ligt, maar aan de economische crisis. Voorts zegt ze dat de ondernemers ook maar de handen uit de mouwen moeten steken. Ze kunnen het nodige doen om het Europaplein op te leuken. Zelden zag ik zo’n politieke misser. Een miscommunicatie die wordt veroorzaakt omdat VD|80 de wijsheid in pacht denkt te hebben en ieder die er anders over denkt ziet als stuurlui aan de wal. VD|80 houdt niet meer van krachtige burgers. Ze vindt die te lastig.

De hoogmoedige reactie op de winkeliers rond het Europaplein is bepaald niet het enige voorbeeld van het scheepje dat de koers volledig kwijt is. In de kwestie Bont werden bestuur en ledenvergadering door de fractie genegeerd en brak de fractie talloze herhaalde beloften. Nieuwbouwprojecten leverden tal van kritische vragen op en het antwoord van de wethouders en fractie werden niet als bevredigend beschouwd. Heel wat mensen zijn inmiddels het vertrouwen verloren dat VD|80 de burger weer krachtig wil maken. De fractie steunt het college door dik en dun en vergeet voortdurend het college kritisch op de vingers te kijken. Alles komt goed is de boodschap, de krachtige burger heeft het maar te slikken.

Maar het komt niet goed. Plannen die geen rekening houden met de aard van mensen, lopen stuk op de miskenning dat de aard van mensen niet zo rationeel is als waar de plannen van uit gaan. In meters mag het dan niet zo ver zijn van het Amvo-terrein naar het Europaplein, gevoelsmatig is het echter een enorme afstand. Sinds Harmen zijn winkel op de Stient niet meer heeft, sprong ik nog wel eens in de auto om snel bij de Hema paperclips of enveloppen te halen. Eenmaal daar liep ik ook nog wel eens bij het Kruitvat of een andere winkel binnen. Dat is voorbij. Ik heb andere oplossingen gezocht. Vraag me niet waarom dat zo is gegaan. Ik kan het niet precies uitleggen, maar zo werkt het bij mij en ik denk ook bij veel anderen. Er is een duidelijke relatie tussen parkeerbeleid en koopgedrag. Dat wil maar niet doordringen in die hoogmoedige koppen bij VD|80. Het komt niet bij ze op dat het aan het parkeerbeleid kan liggen en de hebben meer dan een halve pagina in de Nivo nodig om dat uit te leggen.

Ze hadden bijvoorbeeld eens naar de cijfers van het consumentengedrag kunnen kijken. Dan zie je dat de economische crisis wel wat effecten heeft. Maar nergens zag ik percentages van achteruitgang die winkeliers rond het Europaplein noemen. Volgens zegslieden komt er een ontslagronde voor winkelpersoneel aan.

De toeristische verbouwing van de dorpskern steunt op initiatieven van de VVD en het CDA. Het is de natte droom van toeristische ondernemers die in verblijfstoerisme geloven. De dorpskern moet daarom toeristvriendelijk worden gemaakt. De bewoners hebben zich maar aan te passen. Dat VD|80 dat beleid  steunt en mede uitvoert, is merkwaardig. De rebelse eerste generatie die VD|80 heeft opgericht om de regenteske dominantie van de oude KVP te doorbreken, lijkt afgelost te zijn door een nieuwe generatie die de wil van de bevolking onvoldoende serieus neemt. Het wordt de hoogste tijd voor een nieuwe rebelse dorpspartij.

Een advies heb ik nog wel. Zorg dat de Havenhof een tweede ingang krijgt die zo dicht mogelijk bij het AMVO-terrein ligt. Zorg er verder voor dat de bestaande toegang visueel uitnodigt richting Europaplein te gaan. Dat kan een beetje helpen, maar de zaak niet echt oplossen. De oplossing is van het Europaplein weer een aantrekkelijk kort-parkeergebied te maken.

Speelt de ‘rode’ koningin van Edam-Volendam vals?

KLADBLOK

Als ik een raadsvergadering in Edam-Volendam bezoek, word ik vaak besprongen door een man die in mij een gevaar ziet voor de democratie. “Schrijf nou eens positief over de politiek, man, straks gaat niemand meer stemmen door jouw negatief geschrijf” bijt hij me dan toe.  

Die man overdrijft natuurlijk verschrikkelijk. Daarnaast kan er getwijfeld worden aan zijn analyse van de politieke situatie. In de gemeente Edam-Volendam zijn de heersende bestuurscultuur en de politieke cultuur waarschijnlijk de grootste vijanden van de democratie. Je zou zelfs kunnen stellen dat vanuit de bestaande bestuurscultuur democratie als hinderlijk wordt gezien en dat er bij een aantal belangrijke onderwerpen geen intentie aanwezig is om democratie als zodanig, behalve als formele verplichting, serieus te nemen.  

Die bestuurscultuur heeft ook een interne werking. Uit een recent organisatie-onderzoek  blijkt dat medewerkers op het stadskantoor zich onvoldoende veilig voelen. Er heerst een klimaat waarin men zich naar de leiding moet schikken en anders voor represailles moet vrezen. Die stijl is ook extern herkenbaar. Het bestuur in Edam-Volendam heeft de neiging haar wil op autocratische wijze door te zetten.

Als voorbeeld daarvan zou kunnen worden gekeken naar de mediastrategie  die wordt gevolgd bij de voorgenomen fusie met de gemeente Zeevang. Het is niet de bedoeling dat er een kritische discussie ontstaat die dat voornemen zou kunnen doorkruisen. Een van de hoofdrolspelers in het nogal autocratische bestuur van Edam-Volendam is wethouder Marisa Kes (VD|80). Vanwege haar bestuursstijl heb ik haar de kleur ‘rood’ (link) toebedeeld. Die kleur behoort bij een leiderschapsstijl die zich onder meer kenmerkt door democratie te zien als een te overwinnen weerstand.

Ze heeft bekendheid verworven door haar doortastend optreden bij de ontwikkeling van het woningbouwplan ‘Broeckgouw’. De gemeente treedt daarbij op als projectontwikkelaar en risicodrager. Het is anno 2013 niet eenvoudig om een groot aantal nieuwbouwwoningen in de markt te zetten en verkocht te krijgen. Er zijn aanwijzingen dat wethouder Kes de instrumenten uit haar portefeuille ‘ruimtelijke ordening’ gebruikt om kleinschaliger plannen voor woningbouw tegen te werken teneinde de verkoop van woningen in Broeckgouw zo veel als mogelijk te begunstigen. Ze gebruikt in dit geval haar hindermacht ten behoeve van financieel-economische belangen die de gemeente als ondernemer heeft door private ondernemers tegen te werken.

Het meest in het oog springend is echter de wijze waarop ze bezig is een grootscheeps plan voor te bereiden om het hart van de Oude Kom van Volendam te voorzien van een grootschalig winkelcentrum met een ondergrondse garage voor 700 auto’s. Zonder dat dit voor de bevolking zichtbaar werd is ze al een paar jaar bezig geweest om strategische stappen te zetten die het doel dichterbij moeten brengen. Ze kreeg het voorkeursrecht voor de aankoop van panden in het doelgebied. Ze kocht al met een smoesje ('de ingang van de parkeergarage onder de Havenhof moet worden verbeterd') een strategisch hoekpand aan. Ze kreeg medewerking van parkeerwethouder Dorus Luyckx om het Europaplein autovrij te maken. Ook nu werd daarvoor een smoes ingezet. Het zou gaan om een verbetering van de verkeersveiligheid. Alle stappen kunnen worden teruggeleid naar het uiteindelijke doel –een nieuw winkelcentrum als een soort overbodige harttransplantatie-. Die stap[pen gingen vooraf aan plannen waar de gemeenteraad nog over moest beslissen. Bijvoorbeeld over de toekomst van het Europaplein.

Een bijzondere gebeurtenis die tekenend is voor de stijl van Queen Kes is de geheime poging van haar familieleden om het Volendams Museum op te heffen. Het betrokken pand was een tijd lang nodig bij de plannen voor wat de ‘vernieuwing van het dorpshart’ werd genoemd. Ik heb het bewijs voor deze snode plannen geleverd.  De reactie van Queen Kes was tekenend. Brutaalweg werd ik uitgemaakt voor een leugenaar die geen ander doel had om mensen te beschadigen. Tussen eenvoudig ontkennen of anderen van onwaarheden beschuldigen zit een kritische grens. Die is hier overschreden.

De volksvertegenwoordiging ziet bij dit alles ‘slapend’ toe. Collegepartijen spelen elkaar de bal toe en de oppositie in de gestalte van de VVD en GroenLinks zijn te veel bezig met de eigen prioriteiten. De eenmansfractie Lijst Kras doet haar best, maar durft niet altijd ‘harde woorden’ te spreken.

Ik kan de man die mij altijd bespringt als ik een raadsvergadering bezoek niet beloven dat ik positief ga schrijven over de politiek in Edam-Volendam. Integendeel. De patiënt is ziek en er is een medicijn nodig. Een medicijn dat werkt. Een medicijn dat de democratie er weer boven op helpt. Een medicijn dat de burger weer rechten geeft en van gemeenteraadsleden weer volksvertegenwoordigers maakt, in plaats van controleerders van het bestuur die negeren dat bijvoorbeeld de rode Koningin geen (democratische) kleren draagt en vals speelt.

KLADBLOK Nog een aap uit de mouw in Edam-Volendam

                                                                   

Om te beginnen neem ik u mee terug naar 2004. Dat is het jaar waarin heftig  werd gestreden om de nieuwbouw van PiusX op dezelfde plaats te krijgen als waar het stond. Vooral het CDA was daar in die tijd tegen. Ze wilden dat nooit goed uitleggen en zeiden daarom maar dat er sprake was van ‘voortschrijdend inzicht’. Dat zult u zich vast nog wel herinneren.

Toen al besefte een aantal mensen dat het CDA er liever niet voor uitkwam dat ze op lange termijn plannen had voor winkeltjes met appartementen erboven. Binnenkort zullen ze gelijk krijgen. Op de raadsvergadering van 28 februari zal het college een plan aan de gemeenteraad voorleggen waarin de hele Zeestraat en het Europaplein op de schop gaan. Er moet 4500m2 winkeloppervlak bij komen en er worden 700 ondergrondse parkeerplaatsen aangelegd. Als het doorgaat zal die omgeving voor een paar jaar één grote bouwput en bouwplaats worden. Vergeleken daarbij is het verlies van parkeerplaatsen op het Europaplein nog kinderspel bij wat winkeliers en omwonenden te wachten staat.

Dat het plan nog kan worden teruggedraaid lijkt lastig. ‘Meesterstrateeg’ wethouder Kes heeft de meeste troeven al binnen. Zonder dat algemeen bekend werd wat daarvan precies de eindbedoeling was, kreeg ze van de gemeenteraad al verlof om vrijkomende panden in dat gebied op te kopen. Ze heeft de kaarten goed gedeeld en heeft alle troeven uitgespeeld. Zo kon ze al een begin maken met de uitvoering van het plan zonder dat het plan in de gemeenteraad was behandeld.

Het is weer eens een voorbeeld van de geweldige transparantie bij onze gemeente. Voor bewoners en winkeliers zal het een grote en onaangename verrassing zijn. Het is vooral een voorbeeld van ‘eindigen’ waar je had moeten beginnen. Zo’n plan had in grote lijnen eerst uitvoerig in de inspraak moeten worden gebracht. Als daar dan draagvlak voor blijkt te bestaan, kun je het stapsgewijs gaan invullen met deelplannen. De gemeente heeft de omgekeerde weg gevolgd en de gemeenteraad kan eigenlijk niet meer terug. Ze heeft al met te veel voorbereidende stappen van wethouder Kes  ingestemd. Het college heeft draagvlak gezocht in de gemeenteraad. Die kan niet meer terug. De belangrijkste beslissingen zijn al achter de rug.

Natuurlijk gaat het plan de inspraak in. Het plan zelf zal wel niet ter discussie staan. Maar u mag vast meepraten over ondergeschikte details als de voegbreedte. Natuurlijk mag u ook zeggen dat u liever 100 extra parkeerplaatsen wilt en het college zal er dan vast wel 25 bij willen doen als blijk van haar goede wil.

Een ingewijde vertelde me dat het autovrij maken van het Europaplein nergens voor nodig was. Het is alleen maar gedaan om u een voorproefje te geven van wat er gaat komen. Dat het ten koste ging van de ondernemers rond het Europaplein speelde kennelijk geen rol bij het college dat begerig was om  alvast iets te laten zien en daar aan te laten wennen. Het plein wordt het hart van een nieuwe winkelstraat en winkelplein.

Queen Kes zegt dat  gebleken zou zijn dat we te weinig winkels in de Oude Kom hebben. Lijkt me onzin. Als daar draagvlak voor was, zouden ze er al lang geweest zijn. Onderzoek dat ik ken, laat alleen zie dat er in de Oude Kom te weinig diversiteit is. Vanwege zo’n aanvechtbaar argument van Queen Kes kunnen we natuurlijk niet de hele Oude Kom gaan verbouwen. Gezien alles wat daarbij komt kijken moet er sprake zijn van zeer zwaarwegende argumenten. Ik zie ze niet. Ziet U ze? Wat ik zie is een van bovenaf opgelegd plan.

In de marge van deze gigantische plannen waren directe familieleden van de wethouder, de heren Kes, al bezig met plannen om het Volendams museum op te heffen, zodat dat gebouw alvast vrij kwam. Hun argument was dat het museum wel gemist kon worden omdat het verleden beter in boeken kon blijven voortbestaan. Gelukkig kon verijdeld worden dat de heren Kes hun plannen konden uitvoeren. Ik heb daar een aardig stapeltje documentatie over.

Er is alle reden voor inwoners en ondernemers uit de Oude Kom om naar die raadsvergadering te komen. Dan kunnen ze zien hoe de verschillende partijen zich hier uit redden. Ze hebben zich eigenlijk al vastgelegd en moeten nu maar uitleggen waarom u alleen maar over de goothoogte en de te gebruiken voeg  mag inspreken.

Dat geeft mij alvast de gelegenheid om het college er op te wijzen dat als er wat meer publiek komt kijken, er altijd stoelen te kort zijn. Misschien kan Lijst Kras een amendement op de begroting indienen zodat er begrotingsruimte komt om, laten we zeggen vijftig klapstoelen aan te schaffen, en het toegestroomde publiek tijdens de pauze ook te laten genieten van een gevulde koek. Al heb ik zelf liever een kroket, als ik het mag zeggen.

Aantekening: Dit is het laatste Kladblok dat door de Nivo werd gepubliceerd. De redactie had echter na raadpleging van Mevrouw Kes de volgende alinea verwijderd: "In de marge van deze gigantische plannen waren directe familieleden van de wethouder, de heren Kes, al bezig met plannen om het Volendams museum op te heffen, zodat dat gebouw alvast vrij kwam. Hun argument was dat het museum wel gemist kon worden omdat het verleden beter in boeken kon blijven voortbestaan. Gelukkig kon verijdeld worden dat de heren Kes hun plannen konden uitvoeren. Ik heb daar een aardig stapeltje documentatie over."

Ik heb daar inderdaad aardig wat documentatie over waaruit de conclusie kan worden getrokken dat de familieleden van wethouder Kes op de hoogte moeten zijn geweest van de plannen tot vernieuwing van het dorpshart en in 'geheime mails' (o.a. 3 mei 2011) de voorzitter van het museum benaderden met het voorstel om het museum op te heffen omdat: "We hebben hoogstens nog een jaar '2012' om het museum open te houden. Dan kom je in de hele grote problemen". Bij de bekendmaking van de plannen  begin 2013 bleek dat het museum wordt gehandhaafde op de huidige locatie en niet langer een strategische onderdeel vormt van de plannen voor de reconstructie van het dorpshart.

Vanzelfsprekend zal de wethouder mogelijk weinig gelukkig zijn geweest met het bekend worden van een minder geslaagde zet in haar schaakspel ten behoeve van een nieuw winkelcentrum. Dat levert ook de vraag op wat er verder door haar kan zijn ondernomen en nog niet bekend is. Het 'rode' leiderstype houdt de kaarten graag tegen de borst.

KLADBLOK Het directiemodel in Edam-Volendam

                                                                     

Nee, het gaat er niet over dat de meeste vrouwen in Volendam de baas in huis zijn. Een interessant onderwerp voor later. Het gaat over de slecht functionerende gemeentelijke organisatie. De gemeente zou geheime stukken eigenlijk moeten voorzien van een chip zoals kledingwinkels doen. Laatst vertelde ik dat ik gehoord had dat er een organisatie-onderzoek was geweest, maar dat ik het stuk zelf nog niet had. Inmiddels heeft iemand het in mijn brievenbus gestopt. Geen afzender. Het kan dus iedereen zijn geweest en het zou me niet verbazen als het iemand van de ondernemingsraad is geweest.

Het onderzoeksrapport laat zien dat gewone ambtenaren het allesbehalve gemakkelijk hebben op het stadskantoor. Een paar jaar geleden heeft de gemeente een nieuw organisatiemodel ingevoerd. Het zogenaamde directiemodel. Daarin is de gemeentesecretaris de directeur van de gemeentelijke organisatie en bestuurt die samen met de afdelingshoofden de organisatie.

Het nieuwe organisatiemodel moest een oplossing bieden voor het gebrek aan samenwerking tussen onderdelen van de organisatie. Volgens het rapport zijn de burgemeester, de wethouders en de leidinggevende op het stadskantoor redelijk tevreden. Daaronder, en dan gaat het al gauw over 95 procent van de werknemers is er veel minder tevredenheid. Dat geldt denk ik het meest voor ambtenaren die bij gevoelige onderwerpen betrokken zijn. Ambtenaren voelen zich niet beschermd door hun middenkader schrijft het rapport.

Wat vertellen ze in dit rapport? Bijvoorbeeld dat ze nog steeds verkokering zien, onheldere taken en verantwoordelijkheden, te weinig sturing op processen en te weinig integraliteit. Voorts dat er te veel ad hoc wordt gewerkt en dat er te veel aandacht is voor de korte termijn ten koste van de lange termijn. Dat is natuurlijk organisatie-blabla. Maar er staat dat het directiemodel onvoldoende functioneert door slechte leiding.

Veel ernstiger is de volgende zin die ik aantrof. ‘En het meest kritische aspect dat vaak genoemd wordt is een cultuur waarin je moet oppassen om fouten te maken, waarin je als medewerker soms te veel persoonlijk verantwoordelijk wordt gehouden’. Dat is een onthullende zin. Het betekent bijvoorbeeld dat fouten van hogere medewerkers naar de lagere worden geschoven. Dat levert een cultuur op waarin leidinggevenden bijvoorbeeld zeggen: als Jansen niet zo’n stomme fout had gemaakt, zat ik nu niet met problemen. Dat de fouten zouden kunnen worden veroorzaakt door een onheldere organisatie en onheldere aansturing, zal je nooit horen. Het is een organisatie die zondebokken nodig heeft.

Ik heb stevige kritiek op het rapport. Het is mij te wollig en hier en daar te onsamenhangend. Ik mis de harde conclusie dat de formele organisatiestructuur niet werkt omdat er een sterke informele structuur is, die is aangepast aan de behoeften van de leiding. Dan ben je als ondergeschikte werknemer altijd kwetsbaar. De klacht is dan ook dat werknemers zich onvoldoende voelen beschermd door het middenkader. Dat kan niets anders betekenen dan dat het middenkader bang is en zelden de nek uitsteekt. En dat zegt weer veel over de cultuur van de organisatie.

Na zo’n organisatierapport komen leidinggevenden natuurlijk meestal met honderdduizend smoezen. Ze komen er altijd op neer dat het ergens anders aan ligt. Daar heb ik een mooi boekje over. De titel is: ‘Er zijn fouten gemaakt, maar niet door mij’.

Is zo’n organisatie-onderzoek nu van belang voor u of voor mij? Eigenlijk niet direct. Ons belang is dat de gemeente haar taken goed uitvoert. Uit het organisatierapport blijkt dat het allemaal veel beter en misschien wel goedkoper kan. Zo’n rapport is daarom vooral van belang voor de leden van de gemeenteraad. Dat zijn de mensen die we hebben gekozen om alles in de gaten te houden. Als de democratie goed functioneert, zijn wij het die vervolgens de gemeenteraad in de gaten houden. Doen ze wat we van ze verwachten of krijgen we het gevoel dat ze de vinger niet aan de pols hebben? Een goed geleide en open organisatie telt de meeste werknemers die goed presteren en tevreden zijn. Dat is wat we allemaal willen.

Ik ga in ieder geval de partijen in de gemeenteraad nauwlettend volgen met wat ze gaan doen met de signalen uit dit rapport. Ik kijk vooral naar wie ze luisteren, naar de leiding of naar de werkvloer. Als er gelekt wordt, zoals nu is gebeurd, is dat een signaal dat intern iets goed mis zit. Wat gaan de partijen in de gemeenteraad met dat signaal doen?

KLADBLOK Een ‘rode’ wethouder in Edam-Volendam

Wie de politieke situatie in deze gemeente niet kent, zet ik met zo'n titel op het verkeerde been. Edam-Volendam heeft geen rode wethouder in de politieke betekenis van die kleur. Er zit in het college van burgemeester en wethouders wel een wethouder van de PvdA. Die zou je alleen nog maar rood kunnen noemen als hij zich eindelijk eens dood schaamt. De PvdA in de gemeente is gewoon een belangenclub van de grachtengordelelite van Edam. De belangenclub van mensen die graag in een oud huis in de historische kern van Edam wonen. Die protesteren al als een parkeerpaaltje er te modern uit ziet. Verder zegt de PvdA tegen verkiezingstijd altijd iets aardigs over moslims en dat verzekert ze weer van de stemmen van de vele Marokkanen die in Edam wonen. 

De rode wethouder van Edam-Volendam is Marisa Kes. Ze zit daar namens haar partij VD|80, een dorpspartij voor de gewone Volendammer. Althans dat was die partij totdat Queen Kes de macht in die partij kreeg en die naar haar pijpen leerde dansen. Ik mag haar geen 'queen' noemen. Dat vindt een aantal mensen niet netjes. Maar wat voor naam moet je dan verzinnen voor iemand die af en toe stampvoetend dreigt het bijltje erbij neer te gooien als ze (in haar partij) niet doen wat ze wil. De Volendamse 'queen Mary' kan niet tegen kritiek. Kritiek ziet ze als een aanval op haar persoon in plaats van op haar beleid en ze kan er totaal niet mee omgaan. Ze raakt dan uit haar evenwicht en vervalt dan in de negatieve kenmerken van haar rode leiderschapsstijl (zie vorig kladblok over bestuursstijlen). Die zijn niet mis. Dat lijstje van kenmerken vermeldt: agressief, arrogant. bot, gaat over grenzen, gevoelloos, intimiderend, koppig, geheimzinnig, stoomwals en ver voor de troepen uit. Typisch de eigenschappen van een generaal in oorlogstijd. Zo lijkt het leven van de rode 'queen Kes' als wethouder er dan ook uit te zien. Ze voert oorlog en wie niet voor haar is, is tegen haar. Ik ben niet voor haar. Dat ben ik op goede gronden of, liever gezegd, op democratische gronden. 

Ze lijkt wel een beetje op de Engelse Queen Mary. Die werd 'Bloody Mary' genoemd vanwege haar heftige vervolging van protestanten in Engeland. Haar afkeer van protestanten lijkt op de afkeer van Queen Kes op critici en veronderstelde critici. Op de een of andere manier verdwijnen ze zodat er in haar omgeving alleen nog maar hofdames en pages overblijven. Kritische stemmen die zich laten horen in de inspraak hebben als regel per definitie altijd ongelijk. Als die stemmen niet doven worden ze vijanden en als het vijanden geworden zijn deugen ze ook als mens niet. En als ze als mens niet deugen vinden de pages en hofdames het ook niet zo erg als 'Queen Kes' ze stevig aanpakt. 

De stijl van 'Queen Kes' is in de loop van een aantal jaren ook een beetje de stijl van het college van burgemeester en wethouders geworden. Het heeft geresulteerd in een min of meer dociele gemeenteraad. Het heeft er ook in geresulteerd dat regionale media als De Stadkrant, De Nivo, het Noord Hollands Dagblad en de nieuwssite Edam.Volendam onder druk van het college al te kritische bijdragen weren en in toenemende mate steun verlenen aan het beleid van het college.

De gemeenteraad krijgt van 'Queen Kes' verwijten als ze zich niet onderdanig toont. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen er bij een raadsvergadering veel belangstellenden kwamen opdagen en ze de raad verweet 'anders' te praten als er publiek bij was. Via de gemeentelijke voorlichter worden media bewerkt. Via haar eigen partij wordt de gemeenteraad regelmatig onder zekere druk gezet om unaniem te stemmen, zodat het college een stevige positie ten opzichte van de bevolking kan innemen.

Het gevolg van dat alles is dat er in de gemeente Edam-Volendam sprake is van een autocratisch bewind. De democratie is verworden tot een formeel spel waarin de schijn de werkelijkheid in gijzeling neemt. De argumenten van het college, hoe voos, doorzichtig of bedrieglijk ook, zijn de argumenten waar te veel mensen gewild of ongewild mee instemmen. Het college weet gewoon de macht te ontwikkelen om haar zin door te zetten.

Als er eens een groep bewoners, zoals recent de winkeliers rond het Europaplein, de kont tegen de krib gooit, worden ze afgeschilderd als 'oenen' en worden hun actie en leiders van de actie verdacht gemaakt.

Het is tekenend voor het politieke klimaat en de politieke cultuur in Edam-Volendam dat de gemeenteraad volgzaam is en zich nauwelijks roert. Wie zich in de raad ontpopt als criticus, wordt al snel als vijand gezien.